Zieleń Miejska o Ogrodach Nowej Huty

Co nowego na froncie wojny zieleni z betonem?

Jak się mają mieszczańskie ambicje na zamianę przyblokowych trawników w parkingi?

Co będzie z nowohuckimi ogrodami w 2014 roku?

Z przyjemnością spieszę Was poinformować, że Ogrody Nowej Huty rozgościły się w ogólnopolskim branżowym czasopiśmie ZIELEŃ MIEJSKA!

Co więcej, w tym sezonie powstaną kolejne 2 na terenie Nowej Huty. To już pewne!
Za niedługo napiszę nieco więcej na ten temat.

A tymczasem zapraszam do przyjemnej lektury.
Autorką tekstu jest Gosi Hajto.
Autorką projektu Ogrodów Nowej Huty w Pleszowie jestem ja.

 Ogrody Nowej Huty

Parkingi, parkingi, parkingi... Czy rzeczywiście takie są największe marzenia i potrzeby mieszkańców polskich miast? Analizując wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich latach w kilku dużych miastach oraz ich dzielnicach, m.in. w krakowskiej Nowej Hucie, można odnieść wrażenie, że tak właśnie jest. Obserwując zaangażowanie mieszkańców w inicjatywy na rzecz odnowy zieleni miejskiej, zachęcające do kreowania najbliższego otoczenia, można mieć nadzieję, że duża część z nas nie postrzega komfortu życia w mieście wyłącznie poprzez pryzmat znalezienia miejsca parkingowego.

Czy z wygodą mieszkańców wygra zdrowy rozsądek? Czy działania osób odpowiedzialnych za kształtowanie przestrzeni publicznej będą prowadzone z większą świadomością zagrożeń, jakie niesie za sobą stałe eliminowanie terenów zieleni?  

Zieleń w walce z betonem

Nowa Huta, czyli pięć krakowskich dzielnic, zabudowywana jest nieprzerwanie od 1949 r. Niemal wszystkie większe ogólnodostępne przestrzenie zieleni, przez lata służące nowohucianom jako miejsca rekreacji i wypoczynku, a stanowiące w miejskim, głównie blokowym krajobrazie ważny czynnik podwyższający jakość życia, zostały w ostatnim czasie zajęte przez kolejne budynki mieszkalne. I choć zieleń w Nowej Hucie w porównaniu z innymi miastami, a nawet częściami Krakowa, jest nadal elementem wyróżniającym, nie oznacza to, że nie wymaga wsparcia. Jednym ze sposobów jest realizowany od 2011 r. projekt Ogrody Nowej Huty, którego pomysłodawcami i koordynatorami są Ośrodek Kultury im. C.K. Norwida i jego Pracownia Animacji Ekologicznej oraz firma ArcelorMittal Poland.

Do trzech razy sztuka

Od 2011 r. już trzy razy efektywnie zmotywowano mieszkańców do wspólnego zagospodarowywania terenów zieleni w ich najbliższym otoczeniu. Rezultatem działań lokalnej instytucji, firmy prywatnej i rad dzielnic jest sześć nowych ogrodów w dzielnicy, które powstawały w kolejnych edycjach projektu. Każde założenie posiada zupełnie inny charakter, bo sama Nowa Huta ma różne oblicza – oprócz atrakcyjnej, choć dziś mocno zaniedbanej zabudowy jej starej części, przeważają blokowiska typowe dla budownictwa mieszkalnego lat 70. i 80. XX w. Sporą część po wschodniej stronie stanowią także peryferia, które w rzeczywistości są niewielkimi wsiami włączonymi w obręb miasta. Przez wiele lat były one szczególnie narażone na negatywne skutki industrializacji, ze względu na bliskie sąsiedztwo nowohuckiego kombinatu metalurgicznego.

Nowohuckie peryferia też chcą ogrodów

To właśnie na tych peryferyjnych osiedlach w Kantorowicach i Pleszowie zostały zagospodarowane tereny zieleni w ramach ubiegłorocznej, trzeciej już edycji projektu Ogrody Nowej Huty. Organizatorzy w otwartym konkursie wyłonili dwie grupy społeczne, Stowarzyszenie „Nasze Kantorowice” i Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Pleszowskiej, które przedstawiły najciekawsze propozycje, najlepiej spełniające kryteria ujęte w regulaminie, w tym przede wszystkim w zakresie dostępności terenu i wkładu własnego danej grupy (zarówno finansowego, jak i osobowego).


Ogród w Pleszowie to niezwykle ciekawy i wymagający przypadek, a zarazem wyjątkowe miejsce w sercu Pleszowa, odznaczające się bogatą tradycją oraz dużym potencjałem. Bezmyślna degradacja, trwająca kilkadziesiąt lat, doprowadziła do zatracenia historycznego centrum – placu publicznego swoistej agory Pleszowa. Obecnie jest to niszczejący teren rozjeżdżany przez samochody, niedostosowany do potrzeb mieszkańców. Projekt koncepcyjny jest dużą szansą na uwolnienie ukrytego potencjału. Proponuje nie tylko aranżację zieleni, ale przede wszystkim pełną rewitalizację. Koncepcja, opracowana wspólnie z mieszkańcami i przedstawiona w formie projektu przez nowohuciankę, architekt krajobrazu Martę Kurek-Stokowską, zakłada powstanie rynku z prawdziwego zdarzenia. Dzięki zmianie organizacji ruchu kołowego proponowana płyta rynku przekształci się w przestrzeń wielofunkcyjną, gdzie znajdzie się miejsce na sezonowy targ z przenośnymi stoiskami handlowymi, na scenę wykorzystywaną przy lokalnych uroczystościach, a nawet w teren parkowy. Geometryczny, kolisty układ rynku, podkreślony rysunkiem posadzki, zostanie wzbogacony o punkt centralny w postaci pomnika-ławki Tadeusza Kościuszki, związanego historycznie z Pleszowem. Alejki parkowe projektowane na obrysie koła będą zachęcać do zapoznania się ze ścieżką edukacyjną, odkrywającą przed zwiedzającymi fascynującą historię Pleszowa i jego walory przyrodnicze. Przedłużeniem płyty rynku stanie się niewielki plac zlokalizowany przy zachodnim murze kościoła wraz parkingiem.

Zakładane w koncepcji działania związane z aranżacją zieleni i rozplanowaniem elementów małej architektury zostały już częściowo zrealizowane pod koniec ubiegłego roku. Wspólnie z mieszkańcami udało się skomponować dwie rabaty oraz z sukcesem zrealizować projekt odnowienia terenu wokół kapliczki.

 2014 i ogrody

Trzecia edycja projektu Ogrody Nowej Huty to nie koniec. Wraz z początkiem wiosny mieszkańcy już po raz czwarty zostaną zaproszeni do udziału w tym niezwykle ważnym społecznie przedsięwzięciu. Tym samym dzielnica wzbogaci się o kolejne przyjazne mieszkańcom tereny zieleni, a być może, podobnie jak w przypadku Pleszowa, rozpocznie się proces rewitalizacji kolejnego większego obszaru dzielnicy. W najbliższym czasie Ośrodek Kultury im. C.K. Norwida przygotuje się także do realizacji w środku osiedla, na którym ma swoją siedzibę, tzw. Tajemniczego Ogrodu, którego koncepcję opracowano wspólnie z Biurem Projektowym Ekotektura. Projekt zakłada ciekawe rozwiązania artystyczne i ekologiczne. Przewidziano stworzenie na obecnym, mocno zaniedbanym ogródku jordanowskim interaktywnego, zielonego miejsca zabaw i wypoczynku dla dzieci oraz dorosłych. A wszystkie działania zostaną oczywiście przeprowadzone w ramach współpracy i konsultacji z mieszkańcami sąsiadujących budynków mieszkalnych.

Małgorzata Hajto